Drugiego lipca zostało podpisane porozumienie pomiędzy Uniwersytetem Wrocławskim a Fundacją Olgi Tokarczuk, w ramach którego na Wydziale Filologicznym powstało Akademickie Centrum Badawcze. Ex-centrum Olgi Tokarczuk.
Nowy ośrodek naukowy podejmie działania dydaktyczne, seminaryjne, konferencyjne i wydawnicze. W czasie briefingu prasowego Olga Tokarczuk powiedziała: Moim zadaniem jest wiercenie dziury w całym. Szukanie nieoczywistych punktów widzenia, wystawianie głowy poza znany nam horyzont, tak jak napisałam w eseju „Ognozja”. Mam nadzieję, że Ex-centrum na łonie Uniwersytetu Wrocławskiego pozwoli nam wystawić głowę poza sferę utartych poglądów i będzie z natury swojej ex-centryczne – podejmie tematy, o jakich nam się do tej pory nie śniło. A po chwili dodała: Mnie wcale nie zależy, żeby Ex-centrum zajmowało się badaniem mojej twórczości. Naprawdę dla mnie jest to rzecz drugo- lub trzecio- lub nawet czwartorzędna. To nie jest jego główny cel.
ACB Ex-Centrum Olgi Tokarczuk ma charakter unikatowy, a współpraca Fundacji i Uniwersytetu może być przełomowa dla polskiej humanistyki. Ex-centrum zrzeszy studentów i wykładowców chcących prowadzić nie tylko badania w zakresie egalitaryzmu płci, praw zwierząt i społeczno-kulturowej sprawczości literatury, lecz także pragnących skupić się na polach jeszcze nieodkrytych, ex-centrycznych; na obszarach wymagających przyjęcia niekonwencyjnej perspektywy.
Rektor Uniwersytetu Wrocławskiego, prof. Przemysław Wiszewski powiedział: Chciałbym uniwersytetu, który będzie uniwersytetem otwartym – zarówno w zakresie badań, jak i oddziaływania społecznego Naszą troską są wartości humanistyczne; o nie będziemy zawsze walczyć, w ich imieniu będziemy zawsze występować. Jestem głęboko przekonany o tym, że współpraca w ramach powołanego dzisiaj Ex-centrum będzie to podejście umacniać i rozwijać. Bardzo serdecznie dziękuję wszystkim, którzy się w to zaangażowali. Mam nadzieję, że będzie to początek długiej, owocnej współpracy, która pomoże zarówno propagować twórczość i idee, jakie pani Olga Tokarczuk przekazuje, a także pielęgnować ideę dla nas najważniejszą, czyli racjonalny namysł nad otaczającym światem – zaznaczył rektor.
Grzegorz Zygadło, prezes Fundacji Olgi Tokarczuk, wyraził radość z powodu powołania Centrum Ex-centrum pomimo pandemicznych utrudnień. Dobrnęliśmy szczęśliwie do końca, który jest nowym początkiem i kontynuujemy to, co Fundacja zapowiedziała w swoim statucie. Jednym z jego punktów jest aktywne wspieranie badań naukowych. W szczególności zawsze interesują nas te miejsca, te punkty, gdzie dochodzi do styku aktywności artystycznej i działalności naukowej – powiedział.
Ex-centrum – to coś, co rzeczywiście będzie sytuowało się poza głównymi nurtami badań, a jednocześnie świetnie wpisuje się w to, co już na Wydziale Filologicznym się dzieje. Na przykład badania nad twórczością Olgi Tokarczuk, nad przekładami jej książek i nad poruszanymi w nich tematami – skomentował dziekan Wydziału Filologicznego, profesor Arkadiusz Lewicki. Dziekan wspomniał również o konkursie, w którym wybrana zostanie osoba kierująca powołanym ośrodkiem. – Mam nadzieję, że we wrześniu uda się ten konkurs rozstrzygnąć i po prostu… zabieramy się do pracy!
Irek Grin, przewodniczący Rady Fundacji Olgi Tokarczuk, podkreślił inny wyjątkowy aspekt nowego ośrodka: W ramach Ex-centrum Olgi Tokarczuk przewidziany jest również osobisty tutoring Noblistki dla wybranego studenta. To rzecz zupełnie niezwykła. Ktoś z Uniwersytetu Wrocławskiego będzie miał wyjątkowego promotora.
O wartościach sygnalizowanych w powieściach Noblistki, które znajdą odzwierciedlenie w działalności naukowej Ex-centrum, wspomniała profesor Justyna Ziarkowska, prodziekanka WF UWr – Pisarstwo Olgi Tokarczuk odzyskuje dla światowej literatury dotąd niesłuchany głos słabych – niesłyszalny z taką siłą wyrazu głos kobiet oraz głos mniejszości w ogóle. Olga Tokarczuk staje w obronie przyrody. Na Wydziale Filologicznym gościliśmy już wielu zasłużonych tłumaczy autorki i wszyscy zwracali uwagę na to, że pisarstwo Olgi Tokarczuk potrafi z siłą mistyków wydobyć to, co ukryte – stwierdziła badaczka.
Zwieńczeniem spotkania była krótka przemowa Noblistki. Ideą, która leży u podstaw Ex-centrum, jest moje głębokie przekonanie, że zmiana świata, czy jego głębszych problemów, jego przyszłości, leży nie na tych udeptanych ścieżkach, po których chodzimy, po których prowadzą nas media czy mainstreamowe prace naukowe, lecz w peryferyjnych punktach widzenia – powiedziała Olga Tokarczuk. – Moim zadaniem jest wiercenie dziury w całym. Szukanie nieoczywistych punktów widzenia, wystawianie głowy poza ten horyzont, tak jak napisałam w eseju „Ognozja”. Mam nadzieję, że Ex-centrum na łonie Uniwersytetu Wrocławskiego pozwoli nam wystawić głowę poza sferę utartych poglądów i będzie z natury swojej ex-centryczne – podejmie tematy, o jakich nam się do tej pory nie śniło. Mnie wcale nie zależy, żeby Ex-centrum zajmowało się badaniem mojej twórczości. Naprawdę dla mnie jest to rzecz drugo- lub trzecio- lub nawet czwartorzędna. Chciałabym, żeby studenci i naukowcy, którzy znajdą tutaj dla siebie miejsca, czuli się raczej zainspirowani i wyzwoleni ku temu, by szukać nietypowych punktów widzenia, żeby móc przenieść na łono akademii rzeczy niebywałe – dodała.
Swoje cele Akademickie Centrum Badawcze. Ex-centrum Olgi Tokarczuk będzie realizować między innymi poprzez organizowanie konferencji, prowadzeniu badań, seminariów i szkoleń, podejmowanie współpracy w pozyskiwaniu grantów oraz współpracy wydawniczej. Jednym z założeń jest również realizacja krytycznych projektów translatorskich oraz organizacja wykładów mistrzowskich prowadzonych przez gości i rezydentów Fundacji.
