Rok temu rozpoczęto przygotowania do pierwszego wrocławskiego Panelu Obywatelskiego. Plany pierwotne pokrzyżowała organizatorom pandemia.
Wbrew trudnościom, miesiąc temu rozpoczęły się spotkania panelistek i panelistów. Zakończyły sie w ostatnia sobotę. Oto rekomendacje panelistek i panelistów.
Organizacji panelu podjęły się Fundacja Dom Pokoju, przy wsparciu Fundacji na rzecz Studiów Europejskich. Wzięło w nim udział 85 panelistek i panelistów. Pracowano 5 kolejnych sobót. Zadanie kosztowało 200 tys. złotych. Panel wsparło merytorycznie 13 ekspertów i ekspertek z kraju, a nawet zagranicy. W proces zaangażowało się 21 stron reprezentujących organizacje pozarządowe, ruchy miejskie oraz Rady Osiedli. Ze strony Urzędu Miejskiego Wrocławia w panel na różnych jego etapach zaangażowanych było ponad 30 osób.
Dużo rekomendacji
Paneliści wypracowali ostatecznie 63 rekomendacje. Tych z bardzo silnym poparciem mamy 50, dodatkowo 13 do rozważenia. ⅓ spośród wszystkich wskazań uzyskała powyżej 95% poparcia. – mówi Bartłomiej Świerczewski, dyrektor Departamentu Spraw Społecznych – Widać, że przy zbudowaniu dobrego klimatu do dyskusji, wrocławianie i wrocławianki potrafią dojść do konsensusu w ważnych dla nich sprawach. Robi wrażenie stanowczość panelu. Na tym tle wrocławskie badanie wybija się spośród innych tego typu procesów realizowanych w ostatnich latach w Polsce. – dodaje Świerczewski.
Rekomendacje transportowe
Panel miał przynieść odpowiedzi na pytanie: Jaki środek transportu publicznego powinien połączyć centrum miasta z osiedlami: Jagodno, Maślice, Muchobór Wielki, Ołtaszyn, Psie Pole – autobus czy tramwaj? Generalna odpowiedź brzmi: Tramwaj!
Priorytet dla tramwaju to główne wskazanie Panelu. Pomimo tego, że jest to duże wyzwanie organizacyjne i inwestycyjne będziemy iść nadal w tym kierunku, dlatego jeszcze w tym roku rozpoczniemy weryfikację Wrocławskiego Programu Tramwajowego z 2016 roku.
Tramwaj, ale nie tylko
Jako rozwiązanie opcjonalne panel wskazał również autobus we wszystkich kierunkach, które wziął pod rozwagę, czyli Jagodno, Maślice, Muchobór Wielki, Ołtaszyn, Psie Pole. – Mówi Monika Kozłowska-Święconek, dyrektor Biura Zrównoważonej Mobilności – W ślad za Jagodnem, gdzie pracujemy już nad wariantem przejściowym z wydzieloną drogą dla autobusu, przystąpimy do analizy takich opcji na innych wskazanych kierunkach. Dlatego wiosną 2021 roku przedstawiona zostanie nowa odsłona Programu Tramwajowego. Przedstawimy plan na ekologiczne, korytarze transportowe. Będzie on dostosowany do nowego okresu programowania Unii Europejskiej na lata 2021-2027, żeby przygotować się do pozyskiwania funduszy unijnych. Równocześnie mamy świadomość, że musimy brać pod uwagę możliwości miejskiego budżetu i etapowanie poszczególnych tras. – kończy Kozłowska-Święconek. Ponadto w 2021 roku przedstawiona zostanie do dyskusji z mieszkańcami Koncepcja nowego układu linii tramwajowych i autobusowych. A także rozpoczęta zostanie aktualizacja Planu transportowego 2016-2022, aby mieć aktualny dokument do organizowania transportu zbiorowego we Wrocławiu i aglomeracji po 2022.
Rekomendacje ws. jakości życia
Drugim istotnym zagadnieniem podniesionym w panelu było: Czy – dla podniesienia jakości życia i w trosce o środowisko – wprowadzić w mieście strefy o szczególnych zasadach poruszania się – np. ograniczenia wjazdu pojazdów o określonym typie silników, opłaty za wjazd, strefy ruchu pieszego, rozwój strefy płatnego parkowania?
Paneliści w zdecydowany sposób, na poziomie 87% poparcia, powiązali ograniczanie obecności samochodów w centrum i śródmieściu z poprawą jakości życia. O ile panel nie zarekomendował wprost wprowadzenia we Wrocławiu strefy czystego transportu, o tyle dał miastu silny mandat (88%) dla wprowadzenia wyższych opłat za parkowanie w centrum miasta w celu lepszego wykorzystania parkingów kubaturowych. Oznacza to, że do świadomości uczestników panelu przebiła się konieczność ograniczenia liczby 240 tys. samochodów, które wjeżdżają codziennie do miasta.
Zmiana przepisów, potem zmiana w przestrzeni
Wśród rekomendacji do rozważenia z wysokim poparciem 65% pojawiło się wskazanie o lobbowanie na poziomie rządowym o wprowadzenie przepisów umożliwiających procedowanie w mieście stref ograniczonego wjazdu dla pojazdów o określonym typie silnika, a w ślad za tym wprowadzenie strefy ograniczonego ruchu na obszarze wyznaczonym przez Promenadę Staromiejską (73%). Będziemy się przygotowywać do tego, by przeprowadzić badania realnej emisji spalin – mówi Katarzyna Szymczak-Pomianowska, dyrektor Departamentu Zrównoważonego Rozwoju. – W Krakowie tego typu analizy wykazały, że za blisko połowę zanieczyszczeń komunikacyjnych odpowiada kilka procent pojazdów o najgorszych parametrach emisji. Jeśli udałoby się, np. wspólnie z Polskim Alarmem Smogowym pozyskać zewnętrzne dofinansowanie do badań, moglibyśmy je przeprowadzić już w 2021 roku.
Centrum dla wszystkich, ale nie zawsze samochodem
Przy poparciu na poziomie 75% Panel wskazał potrzebę wprowadzenia strefy ograniczonego ruchu w obrębie Promenady Staromiejskiej. Panelistki i paneliści podkreślili jednakże potrzebę konsultacji społecznych w tej sprawie, dlatego koncepcja funkcjonowania centrum z wykorzystaniem idei tzw. ostatniej mili, którą planujemy przygotować, nie obędzie się bez konsultacji społecznych. Dokument ten może pokazać nowe strefy piesze, wprowadzić nową organizację ruchu na danej ulicy, terenie, regulować sposób dostaw, rekomendować jako pojazdy dostawcze rowery cargo.
Atrakcyjna przestrzeń z zielenią
Równocześnie panel w swoich rekomendacjach do wdrożenia (88%), rekomenduje corocznie zadanie polegające na tworzeniu w obszarze centrum i śródmieścia atrakcyjnych przestrzeni wyposażonych w zieleń, małą architekturę oraz elementy małej retencji. Będziemy pracować, aby takich miejsc było więcej. Taką przykładową przestrzenią w centrum miasta, którą chcielibyśmy zazielenić i „rozszczelnić” jest skwer przy pomniku Bolesława Chrobrego.
Zeroemisyjność wskazana jako wyzwanie
Kolejnym bardzo silnym i czytelnym wskazaniem w kontekście zmian klimatycznych jest oczekiwanie, aby komunikacja publiczna we Wrocławiu do 2035 zasilana była z OZE i aby już rozpocząć analizowanie sposobu realizacji takiego celu. Podejmiemy się więc również takich analiz.
Pytanie główne panelu
Pierwszy wrocławski Panel Obywatelski odpowiadał na pytanie: Jak usprawnić przemieszczanie się po Wrocławiu, mając na względzie poprawę jakości życia i ochronę klimatu? Część rekomendacji więc stanowi odpowiedź na tak ogólnie sformułowane zagadnienie. One również będą przedmiotem naszych dokładnych analiz.
Rower jako alternatywa
Dwa kółka, zdaniem panelistów, pomagają w się sprawniejszym poruszaniu się po Wrocławiu, dlatego spora liczba rekomendacji dotyczy właśnie ruchu rowerowego. Co ważne mamy mocne wskazania inwestycyjne – takie jak budowa wydzielonych dróg rowerowych, ale panel podkreślił też potrzebę kontroli i edukacji dla zgodnego współistnienia pieszych i rowerzystów w przestrzeni miasta.
Panel Obywatelski – co dalej?
Bardzo się cieszę, że udało nam się zrealizować Panel Obywatelski zgodnie ze wszystkimi wytycznymi ekspertów i naszych partnerów. Dla mnie jako socjologa to niezwykle ważne. Dziękuję także naszym Panelistom za zaangażowanie i wykonaną pracę. – podsumowuje Jacek Sutryk, prezydent Wrocławia – Teraz czas na szeroką analizę danych, które dostarczyło nam to badanie Przygotowanie szczegółowego raportu potrwa dwa miesiące. W grudniu przedstawimy szczegółowe wyliczenia i analizy.
***
Szczegółowo o Panelu
Niemal dokładnie rok temu, 9 października 2019 roku, Jacek Sutryk – prezydent Wrocławia ogłosił organizację pierwszego wrocławskiego panelu obywatelskiego. W ostatnią sobotę, 3 października, paneliści spotkali się po raz ostatni i przegłosowali rekomendacje dotyczące rozwoju transportu mając na względzie ochronę klimatu.
Co to jest Panel Obywatelski?
Panel obywatelski to forma demokratycznego podejmowania decyzji, którą można zastosować na poziomie miasta, państwa, czy społeczności międzynarodowej. Rolą panelistów jest dogłębne przeanalizowanie tematu, wysłuchanie argumentów za i przeciw, omówienie różnych rozwiązań, a następnie podejmowanie świadomych i przemyślanych decyzji.
W skład panelu obywatelskiego we Wrocławiu weszło 75 osób, a kolejnych 10 miało rolę panelistów i panelistek rezerwowych. Wylosowani z uwzględnieniem kryteriów demograficznych, takich jak płeć, wiek czy wykształcenie, wrocławianie stanowili „miasto w pigułce”. W panelu udział wzięło 41 kobiet i 34 mężczyzn, 3 osoby w wieku 18-24 lata, 21 osób w wieku 25-39 lat, 31 w wieku 40-64 lata i 18 osób powyżej 60 roku życia. 41 uczestników miało wykształcenie średnie, 27 wyższe, 5 podstawowe; większość osób, aż 29, korzysta z samochodu, 23 poruszają się komunikacją zbiorową, 15 pieszo, a 6 rowerem. Paneliści różnili się także miejscem zamieszkania.
Organizacja panelu
Przygotowania do panelu rozpoczęły się rok temu. 2 stycznia został rozstrzygnięty konkurs dla organizacji pozarządowych na koordynację panelu – koordynatorem została Fundacja Dom Pokoju. 21 lutego przeprowadziliśmy pierwsze losowanie gospodarstw domowych, a kolejne losowanie 24 i 25 marca. Spotkania panelistów odbywały się w kolejne soboty między 5 września a 3 października. Pierwotny termin panelu, planowanego na wiosnę 2020, uległ zmianie ze względu na przepisy związane z pandemią.
Panel obywatelski zrealizowała Fundacja Dom Pokoju, we współpracy z Fundacją na Rzecz Studiów Europejskich. Zespół Koordynujący, składający się z 5 niezależnych osób w tym z Fundacji Dom Pokoju i Fundacji na Rzecz Studiów Europejskich miał między innymi za zadanie przeprowadzenie – we współpracy z UM –losowania panelistów, naboru stron, wyboru ekspertów i facylitatorów, przygotowanie programu, materiałów itp.. Natomiast nad prawidłowym przebiegiem panelu czuwał Zespół Monitorujący, w którego skład weszło 5 przedstawicieli urzędu, po jednym przedstawicielu każdego z klubów radnych Rady Miejskiej Wrocławia, 9 przedstawicieli organizacji pozarządowych lub grup nieformalnych, których działalność obejmuje transport, zrównoważony rozwój, partycypację społeczną.
Uczestnicy panelu
Wśród uczestników panelu, oprócz panelistek i panelistów, wyróżnić można także strony, ekspertów i obserwatorów. We Wrocławskim panelu wystąpiło 21 podmiotów, w tym grupy nieformalne, stowarzyszenia, rady osiedla, firmy. Stroną był również Urząd Miejski Wrocławia, gdyż kwestie poruszane podczas Panelu mają bezpośredni wpływ na podejmowane przez nas działania. Strony miały możliwość zaprezentowania swojego stanowiska podczas spotkań panelistów, proponowania rekomendacji oraz odnoszenia się do wystąpień ekspertów. Eksperci z kolei to osoby, które specjalizują się w tematyce panelu. Ich rolą jest przekazanie wiedzy panelistom zaś facylitatorzy to osoby, które prowadzą spotkania w ramach Panelu. W spotkaniach uczestniczyło 4 niezależnych, zapewniających transparentność, obserwatorów, którzy brali udział w spotkaniach, jednak bez prawa głosu.
Efektem panelu są rekomendacje, czyli wskazania, jakie rozwiązania miasto powinno wdrożyć. Zgodnie z deklaracją Jacka Sutryka, Prezydenta Wrocławia rekomendacje, które uzyskały co najmniej 80% poparcia są traktowane jako wiążące.
Szczegółowe informacje znajdują się tutaj: https://www.wroclaw.pl/rozmawia/panel-obywatelski
