Wrocław, jako miasto mostów, Miasto Spotkań, niejednokrotnie dowiódł, że jest również miejscem dialogu, a podmiotowość i partycypacja obywatelska to fundamenty, na których jest budowany.
Wrocław od lat wspiera różnorodne działania, których wspólnymi celami są dialog, podmiotowość i nawiązywanie relacji. Prężnie działają tu organizacje zrzeszające mediatorów. Do dyspozycji mieszkańców jest Pogotowie Mediacyjne, popularyzowane są także mediacje szkolne i rówieśnicze. We Wrocławiu wypracowany został również autorski program wykonywania prac społecznych przez osoby skazane. Dzięki niemu każdego roku z murów znika blisko 2 tys. napisów i graffiti z mową nienawiści, które usuwają właśnie osoby skazane. To nawet 100 tys. godzin pracy rocznie na rzecz społeczności Wrocławia. W ten sposób skazani spłacają swój dług wobec wspólnoty.
– Dziś już oficjalnie możemy nazywać Wrocław Miastem Sprawiedliwości Naprawczej. To jednak nie oznacza, że się zatrzymujemy. Ten tytuł to raczej pewne przyrzeczenie wzmacniania dalszych działań oraz jeszcze szerszego otwierania się na kulturę naprawczą. To także zobowiązanie, by popularyzować wśród innych samorządów działania i procedury interwencji społecznych –mówił Jacek Sutryk, prezydent Wrocławia, otwierając Konferencję „Miasto sprawiedliwości naprawczej – most do porozumienia”.
Po raz pierwszy terminu Miasto Sprawiedliwości Naprawczej użyto w 2010 roku podczas II światowej konferencji sprawiedliwości naprawczej (IIRP World Conference: Restorative Practices Across Disciplines) w celu określenia charakteru angielskiego miasta Hull. Teraz mianem Miasta Sprawiedliwości Naprawczej mogą tytułować się także: Bristol, Brighton i Hove, Leuven, Como, Tempio Pausania, Whanganui, Oakland, a dziś do tego grona dołączył Wrocław.
– To dla Wrocławia zaszczyt, że dołącza – jako pierwszy polski ośrodek – do elitarnego grona Miast Sprawiedliwości Naprawczej (Restorative city). To również efekt zaangażowania i pracy urzędników z Wrocławskiego Centrum Integracji, kuratorów zawodowych i mediatorów, którzy od kilku lat wdrażają ideę sprawiedliwości naprawczej w naszym mieście. Jak? Upowszechniając we Wrocławiu polubowne rozwiązywanie sporów (mediację), edukując i realizując projekt Wrocławskiego Centrum Sprawiedliwości Naprawczej, dzięki któremu co roku z wrocławskich murów i budynków znikają nienawistne napisy i znaki. To też zasługa wielu zaangażowanych wrocławianek i wrocławian, którzy zgłaszają nam te napisy i znaki, a my dzięki współpracy z wymiarem sprawiedliwości błyskawicznie je usuwamy – podkreślał Bartłomiej Ciążyński, doradca społeczny Prezydenta Wrocławia ds. tolerancji i przeciwdziałania ksenofobii.
Sprawiedliwość naprawcza w praktyce:
• mediacje,
• mediacje rówieśnicze,
• konsultacje społeczne,
• prace społecznie użyteczne, czyli kara ograniczenia wolności w postaci wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne, w tym we Wrocławiu usuwanie elementów mowy nienawiści z przestrzeni miejskiej.
Droga do uzyskania tytułu Miasta Sprawiedliwości Naprawczej była procesem długotrwałym i wieloetapowym. W 2019 roku prezydent Wrocławia Jacek Sutryk powołał Wrocławski Zespół ds. Sprawiedliwości Naprawczej, który miał przygotować miasto do pozyskania statusu miasta sprawiedliwości naprawczej. Zarządzenie prezydenta było pierwszym tego typu oficjalnym dokumentem w Polsce.
– Wrocław to miasto charakteryzujące się takim sposobem zarządzania, w którym występują mechanizmy współpracy z mieszkańcami oraz lokalnymi organizacjami i wspólnotami. To miasto otwarte, które w obliczu konfliktów stawia na podmiotowość i relacje. We Wrocławiu jest miejsce na dialog, na rozmowę, w tym na rozmowę o skutkach, które nie zawsze są widoczne i oczywiste– mówiła Ewa Żmuda, zastępca dyrektora Wrocławskiego Centrum Integracji.
Rodzaje działań sprawiedliwości naprawczej we Wrocławiu:
Wrocławskie Centrum Sprawiedliwości Naprawczej – prace społeczne dla osób skazanych na karę nieizolacyjną, ograniczenia wolności. Inicjatywa samorządu miejskiego (Wrocławskie Centrum Integracji) i kuratorskiej służby sądowej okręgu wrocławskiego. Na terenie miasta organizowane są prace społeczne dla osób z orzeczoną karą ograniczenia wolności. Od 2016 roku także usuwanie aktów wandalizmu i mowy nienawiści we Wrocławiu.
• 5 tys. zlikwidowanych napisów, tylko w 2021 roku usuniętych zostało ponad 2 tys. znaków mowy nienawiści w 361 lokalizacjach
• 1300 osób skazanych, wykonujących prace społeczne – stan na dziś
• 210 tys. zasądzonych godzin do odpracowania, ponad 90 tys. godzin odpracowanych w tym roku.
Ambasadorzy Dialogu w szkołach – projekt edukacyjny skierowany do nauczycieli wrocławskich szkół i przedszkoli. Ambasador Dialogu to osoba pracująca we wrocławskiej placówce edukacyjnej, zainteresowana tematyką otwartości,
przeciwdziałania dyskryminacji, rozwijaniem atmosfery dialogu w swoim otoczeniu.
Targi Edukacji Międzykulturowej – celem Targów jest poszerzanie wiedzy z zakresu edukacji międzykulturowej, prezentacja działań organizacji i ekspertów, a także integracja osób działających w obszarze edukacji międzykulturowej.
Przejście Dialogu – nowa przestrzeń działań społecznych, miejsce spotkań i współpracy wspierającej rozwój dialogu. Działania: informacje o działaniach społecznych, konsultacje dla migrantów, warsztaty, debaty, wydarzenia.
Akademia Twórczych Inicjatyw Obywatelskich – obejmuje programy i projekty, których celem jest: budowanie struktur obywatelskich oraz inicjowanie działań rozwojowych we współpracy z mieszkańcami Wrocławia i aglomeracji.
Wrocławska strategia dialogu międzykulturowego 2018–2022. Program jest odpowiedzią na nowe wyzwania migracyjne i potrzeby społeczne wspólnoty mieszkańców. Wdraża wizję Wrocławia jako wspólnoty mieszkańców, którzy żyją we wzajemnym
szacunku bez względu na swoje pochodzenie, odrębność kulturową, język czy religię.
Mikrogranty – miejski program wsparcia oddolnych inicjatyw lokalnych, realizowany we współpracy ze Strefą Kultury Wrocław oraz Fundacją „Umbrella”.
Strategia rozwoju współpracy Wrocławia z organizacjami pozarządowymi na lata 2018–2022 tworzy spójny opis zależności i stosunków Wrocławia z organizacjami pozarządowymi.
Wieloletni program współpracy miasta Wrocławia z organizacjami pozarządowymi w latach 2018–2022 zakłada rozwój lokalny, tj. budowanie społeczeństwa obywatelskiego.
Realizowane przez Fundację Dom Pokoju:
• Zarządzanie konfliktem i mediacje rówieśnicze
• Kompleksowe działanie edukacyjne skierowane do szkół i placówek edukacyjnych
• Transformacja konfliktu
• Facylitacja dialogu – wsparcie w budowaniu dialogu międzysektorowego
• Pogotowie mediacyjne – bezpłatna pomoc w rozwiązywaniu sporów metodą mediacji, która jest dostępna dla wszystkich mieszkańców Wrocławia
• Model pracy ze społecznością różną etnicznie – Program na rzecz Romów i Romni Rumuńskich
Realizowana w Sądzie Okręgowym:
• Przystań mediacji – powołanie koordynatora ds. mediacji oraz miejsca, w którym nieodpłatnie dyżurują mediatorzy
