Zajezdnia na Legnickiej jest ostatnim tak dużym zachowanym na historycznym Przedmieściu Mikołajskim zabytkowym obiektem. Powstała w latach 1900–1901 jako jedna z trzech zajezdni wybudowanych wówczas we Wrocławiu dla nowoczesnego, elektrycznego systemu miejskich połączeń tramwajowych. Jest największą zajezdnią wówczas wybudowaną, zajmującą teren niemal siedmiu tysięcy metrów kwadratowych.
W tym roku w Zajezdni na Legnickiej odbędzie się 21. Przegląd Sztuki SURVIVAL
Jej dwie hale postojowe mogły pomieścić 56 wagonów silnikowych. Dodatkowo na terenie zajezdni znajdowały się m.in. pomieszczenia administracyjne, hale warsztatowe, magazyny, stajnia, skład soli, łaźnia dla pracowników, wieża ciśnień. Zajezdnia pełniła funkcję głównego warsztatu naprawczego dla wrocławskiego przedsiębiorstwa komunikacyjnego. Podczas pierwszej i drugiej wojny światowej, podobnie jak w innych przedsiębiorstwach, zaczęto zatrudniać w niej kobiety, które zastąpiły mężczyzn powołanych na front. Wcześniej uważano, że kobiety nie powinny pracować w zakładach przemysłowych i komunikacyjnych. Argumentowano to podobno słabszym zdrowiem, wrażliwością, ale zasadniczo chodziło o obawę przed złamaniem „odwiecznego prawa natury”.
W patriarchalnej rzeczywistości kobiety „nadawały się” jedynie do pracy domowej i opiekuńczej. Po 1918 roku kobiety zwolniono ze stanowisk w komunikacji miejskiej (pozostały jedynie konduktorkami).
Z oblężenia Wrocławia w 1945 roku zajezdnia wyszła w stosunkowo dobrym stanie, biorąc pod uwagę ogrom zniszczeń w jej sąsiedztwie. Na jej terenie zachowały się wszystkie zabudowania. Warsztaty zostały rozszabrowane, a część tramwajów powpadała do kanałów rewizyjnych, ale można ją było stosunkowo szybko uruchomić i już w 1946 roku zaczęto w remontować wrocławski tabor tramwajowy. Zajezdnia ponownie stała się głównym zapleczem naprawczym wrocławskich tramwajów jako zajezdnia nr. 6 – Popowice. Podobnie jak pozostałe zajezdnie w mieście odegrała istotną rolę podczas solidarnościowych strajków – miejskie przedsiębiorstwo komunikacyjne rozpoczęło protest we Wrocławiu dając sygnał innym fabrykom do solidarnościowego poparcia strajkujących stoczniowców i stoczniowczyń gdańskich.
Zajezdnia przy ulicy Legnickiej to jeden z najcenniejszych w Europie obiektów związanych z komunikacja miejską. Na jej terenie przetrwało wiele oryginalnych elementów oraz zabytkowych wozów tramwajowych. Razem z innymi zajezdniami miejskimi (wszystkie to obiekty zabytkowe) tworzy najstarszy i najlepiej rozwinięty historyczny system komunikacji miejskiej na terenie dzisiejszej Polski.
Hasło: ERZAC
Słowo erzac (od niemieckiego ersetzen – zastąpić) weszło do powszechnego użycia w trakcie pierwszej wojny światowej. Początkowo w Niemczech, ale z czasem zaczęto go używać w większości państw zaangażowanych w ten konflikt. Erzac to namiastka jakiejś rzeczy lub czynności. Podróbka czegoś, co jest konieczne do życia lub bardzo pożądane. Coś zastępczego, zwykle gorszej jakości, ale mającego cechy wspólne z oryginałem, np. słodki smak lub podobne działanie. Erzac to jeden z symboli czasów wojen i kryzysów. Erzacem było dosłownie wszystko: produkty spożywcze, ubrania, benzyna, materiały budowlane. Za erzac uważano także pracę kobiet, które zastąpiły mężczyzn powołanych na front, m.in. w fabrykach zbrojeniowych, górnictwie i w komunikacji miejskiej. Niemiecka armia miała nawet „Ersatz-Division” – oddział słabiej wyszkolonych poborowych, który ruszał na front, gdy inni żołnierze, lepiej przygotowani do walki, dostawali rozkaz odpoczynku.
Walczący w „Ersatz-Division” byli dużo bardziej narażeni na stres i śmierć w okopach niż ci, których zastępowali, o czym doskonale wiedzieli ich dowódcy. Erzac miał ogromne znaczenie w podtrzymywaniu spokojnych nastrojów społecznych i umiejętnie go wykorzystywano. Można było wypuścić napój podobny do kawy czy pepsi albo stworzyć podróbkę wolnych mediów. Lata doświadczeń, szczególnie rządów totalitarnych i autorytarnych, pokazały, że erzacem wciąż można skutecznie „zamydlić oczy” na małą, personalną skalę, ale również na wielką, która dotyczy całych grup społecznych czy narodów.
Konkurs dla artystów
Artyści i artystki mają czas na składanie propozycji do 28 lutego 2023 roku, wypełniając formularz wraz z niezbędnymi załącznikami. Po tym terminie kuratorzy Przeglądu Sztuki SURVIVAL wybiorą projekty, które zostaną zrealizowane w zaproponowanej przestrzeni.
Termin Przeglądu Sztuki SURVIVAL: 23 do 27 czerwca 2023
Miejsce: Zajezdnia Popowice
