W ubiegłym roku, po wielu miesiącach pracy Centrum Historii Zajezdnia uruchomiło portal informacyjny o wrocławskich cmentarzach. Stronę „WROCŁAWSKIE CMENTARZE – PAMIĘĆ MIASTA” znajdziecie pod adresem www.wroclawskiecmentarze.pl. To vademecum wiedzy o wrocławskich cmentarzach będzie stale rozwijane zarówno o wątki współczesne, jak i w oparciu o wyniki badań historycznych czy archeologicznych.
Serwis ma charakter popularnonaukowy i edukacyjny. Zgodnie z ideą, jaka przyświeca jej twórcom, docelowo ma stanowić kompendium wiedzy o wrocławskich cmentarzach. Od chwili oficjalnej inauguracji, czyli od 31 października 2023 roku, jest stale rozwijana i poszerzana m.in. przez opisy kolejnych cmentarzy, dodawanie fotografii archiwalnych i współczesnych itp. W przyszłości planowane jest także opisanie innych miejsc spoczynku niż cmentarze (np. krypty w kościołach).
– Cmentarze pełnią wiele funkcji. Podstawowa to ta grzebalna, która dla wszystkich jest oczywista. Kolejna, na którą wielu badaczy i znawców tematu zwraca szczególną uwagę, to funkcja komunikacyjna. I może to dziwnie brzmi, ale zachodzi ona na różnych poziomach i niesie różne treści pomiędzy różnymi pokoleniami. W tym znaczeniu cmentarz staje się obrazem historii miasta, jej nośnikiem i przekaźnikiem
– mówi Kamila Jasińska, pełnomocniczka dyrektora Centrum Historii Zajezdnia ds. strategii pamięci główna, pomysłodawczyni idei portalu.
We Wrocławiu funkcjonuje dziś kilkadziesiąt nekropolii, w tym sześć cmentarzy komunalnych. Pozostałe to cmentarze parafialne pod zarządem parafii rzymskokatolickich. Oprócz tego istnieją dwa duże cmentarze żydowskie, z których jeden – ten przy ulicy Ślężnej – jest oddziałem Muzeum Miejskiego Wrocławia i funkcjonuje jako Muzeum Sztuki Cmentarnej. We Wrocławiu istnieją także cztery cmentarze wojenne. Istotnym elementem dziejów Wrocławia jest historia tych nekropolii, które obecnie już nie istnieją, bo zostały zlikwidowane w latach powojennych lub znacznie wcześniej, w minionych wiekach.
We Wrocławiu od lat 50. XX wieku zlikwidowano ponad 40 cmentarzy, czyli większość z tych, które po wojnie przejęła polska administracja.
Przez wiele lat to był temat tabu i w zasadzie nadal jest. Trudno o nim mówić, choć wielu wrocławian pamięta jeszcze ten proceder, bo zakończył się on tak naprawdę dopiero w latach 70. Jako Polacy i jako gospodarze tych ziem musimy się z tym zmierzyć.
Każdy cmentarz wart jest odwiedzenia i poznania, bo każdy to lekcja historii. Pamiętajmy jednak nie tylko o grobach, ale też o ulokowanych na cmentarzach innych tzw. nośnikach pamięci, jak choćby Krzyżach Katyńskich czy Pomniku Pamięci Ofiar Terroru Komunistycznego na Cmentarzu Osobowickim.
– Do współtworzenia strony www.wroclawskiecmentarze.pl zapraszamy wszystkich tych, którym bliska jest tematyka pamięci.
Ta strona zawiera również listę znanych i zasłużonych wrocławian zmarłych w minionym roku oraz osób, które odeszły w ostatnim czasie, a w różny sposób były związane z Wrocławiem. Znajdziecie ją na naszej nowej zajezdniowej stronie www.wroclawskiecmentarze.pl, a dokładniej na www.wroclawskiecmentarze.pl/wroclawianie-zmarli-w-2023-roku. Chcielibyśmy, aby serwis był współtworzony przez wrocławian, dlatego zachęcam do kontaktu z Kamillą Jasińską (kamilla.jasinska@zajezdnia.org) lub ze mną (adam.paczesniak@zajezdnia.org), aby uzupełniać pokazane tu biogramy i informacje
– Adam Pacześniak, rzecznik prasowy Centrum Historii Zajezdnia.
Koncepcja portalu internetowego powstała w 2019 roku w kręgu Towarzystwa Miłośników Wrocławia (autorzy: Kamilla Jasińska – koncepcja, opracowanie, wybrane teksty; Sławomir Bienias – IT). Od sierpnia 2023 roku stronę internetową budował i obecnie prowadzi Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” (Centrum Historii Zajezdnia) we współpracy z Towarzystwem Miłośników Wrocławia oraz Śląskim Towarzystwem Genealogicznym. Strona internetowa oraz wyszukiwarka powstały w ramach projektu „Wrocław i Falstad nie zapomną! Polskie i norweskie spojrzenie na totalitaryzmy. Działania edukacyjne, badawcze, wystawiennicze, wydawnicze i popularyzatorskie o różnych doświadczeniach Wrocławia i Falstad totalitaryzmu hitlerowskiego i stalinowskiego w okresie II wojny światowej”, korzystającego z dofinansowania od rządów Islandii, Liechtensteinu i Norwegii ze środków EOG oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
