Wykorzystanie sztuki we współczesnej architekturze może mieć różne role: od marketingowej, przez użytkową, aż po spełnianie funkcji integrujących i edukacyjnych. Projektanci, architekci i artyści coraz częściej współpracują ze sobą, by całokształt ich działań tworzył efektowną tkankę miejską. Rezultatem jest przenikanie się sztuki z architekturą i wyraźne wzmocnienie ich odbioru.
Przed Wami 5 przykładów dzieł sztuki związanych z architekturą na mapie Wrocławia.
“Profil Czasu”, Salvador Dali
adres: Sky Tower, Powstańców Śląskich 95
fot. Andrzej Czech, Sfera Group
“Profil Czasu” to oryginalna rzeźba Salvadora Dalego, która zdobi wejście przed najwyższym budynkiem mieszkalnym w Polsce – kompleksem Sky Tower. Dzieło można obejrzeć z każdej strony przed głównym wejściem drapacza chmur od strony galerii handlowej. Rzeźba mierzy niemal 4 metry wysokości i waży aż 1300 kg. Przedstawia pokaźny „lejący się” zegar, który został umieszczony na wysokim, ciemnozielonym postumencie. Dzieło powstało w latach 1977-1984 i jest częścią cyklu pt. „Profile of Time”, czyli „Profil Czasu”. Seria rzeźb oscyluje wokół tematu upływu czasu, życia i przemijania. Te rozważania były początkowo przedstawione przez artystę na płótnie pt. “Cieknące obrazy”, które znajduje się w Museum of Modern Art w Nowym Jorku. Obraz jest jedynym z najbardziej rozpoznawalnych surrealistycznych dzieł na świecie i należy do zbioru najsłynniejszych prac artysty.
Salvador Dali (1904 – 1989) – hiszpański malarz, jeden z najbardziej znanych surrealistów. Jest jednym z bardziej rozpoznawalnych artystów XX wieku. Postrzegany bywał jako skrajny ekscentryk, wymyślił własną metodę surrealistyczną zwaną „paranoiczno-krytyczną”.
Sky Tower to budynek, który wraz z dwoma innymi tworzy kompleks mieszkalny, biurowy, handlowo-usługowy i rekreacyjny. Wysokość Sky Tower do dachu wynosi 205 metrów, natomiast całkowita wysokość, wraz z anteną zamontowaną w 2015 roku to 215 metrów. Wieżowiec posiada 51 kondygnacji. Budowę rozpoczęto w grudniu 2007 roku, a zakończono w maju 2012 roku. Z tarasu widokowego można podziwiać panoramę Wrocławia, a przy sprzyjających warunkach atmosferycznych widoczna jest oddalona o około 100 km Śnieżka.
“IQ”, Józef Hałas
adres: patio między biurowcami Green Towers, ul. Śrubowa 1 i ul. Strzegomska 36
fot. Andrzej Czech, Sfera Group
Rzeźba autorstwa Józefa Hałasa jest poświęcona Williamowi Sternowi, twórcy IQ, który w 1897 roku, w wieku 26 lat przyjechał z Berlina do Wrocławia i to tutaj napisał swoje najważniejsze prace naukowe. Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że opracowany przez niego test na iloraz inteligencji powstał właśnie we Wrocławiu w 1912 roku. W 2012 roku obchodzone było stulecie opracowania narzędzia przez znanego na całym świecie uczonego. Wydarzenie to było inspiracją dla Hałasa, artysty również związanego z Wrocławiem. Lekka, geometryczna rzeźba w żywym kolorze została odsłonięta w maju 2013 roku.
W 1949 roku Hałas przybył do Wrocławia, gdzie rozpoczął studia w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych (PWSSP – obecnie ASP im. Eugeniusza Gepperta), początkowo rozwijając swoje zainteresowania związane z impresjonizmem i rzeźbą. Dyplom z malarstwa w pracowni prof. Eugeniusza Gepperta uzyskał w 1954 roku. W 1988 roku uzyskał stopień profesora nadzwyczajnego oraz stał się członkiem Rady Wyższego Szkolnictwa Artystycznego – do której należał do 1996 roku. Artysta do końca życia związany był z Wrocławiem, gdzie zmarł w 2015 roku
Zielony projekt Green Towers to kompleks dwóch budynków oferujących ponad 22 000 m2 nowoczesnej powierzchni biurowej na wynajem, zaprojektowany przez Maćków Pracownia Projektowa. Budynki zaprojektowane zostały z myślą o optymalizacji wykorzystania powierzchni, w tym maksymalnego wykorzystania światła dziennego.
Mural w Concordia Design Wrocław, Alicja Biały
adres: Concordia Design Wrocław, wyspa Słodowa 7
fot. Materiały prasowe Concordia Design Wrocław
Współczesny fresk autorstwa artystki Alicji Biały ma ponad 500 metrów kwadratowych i jest integralną częścią nowoczesnego centrum kreatywności i biznesu Concordia Design Wrocław, które powstało w budynku zaprojektowanym przez MVRDV – jedną z najbardziej rozpoznawalnych pracowni architektonicznych na świecie. Budynek łączy zabytkową kamienicę z XIX w. z nowoczesnym centrum konferencyjno-eventowym, goszczącym wydarzenia biznesowe i artystyczne.
Tematyką dzieła jest powolność, szacunek do codzienności, a także kontakt z przyrodą. Prawdziwe postacie przeplatają się z wymyślonymi stworzeniami. Wszystko dzieje się w ramach stworzonego przez artystkę spójnego krajobrazu, składającego się z czterech horyzontalnych przestrzeni ulokowanych na ścianach i sufitach.
Na wysokości 10 i więcej metrów znajdziemy bawiące się dziewczynki, mężczyzn wracających ze sklepu z kwiatami dla ukochanych, zobaczymy też oko Matki Ziemi czy postaci wzorowane na starych zdjęciach wyszukanych przez artystkę z miejskiego archiwum. Widoczna jest także postać świętej Klary. Święta patronka pojawia się tu nieprzypadkowo – to ważna postać dla Wyspy Słodowej. W średniowieczu teren należał do zakonu klarysek, a przez długie wieki stały tu młyny św. Klary, wysadzone, wbrew protestom, po wojnie. Teraz św. Klara symbolicznie wraca na wyspę.
Alicja Biała (ur. 1993) to artystka wizualna młodego pokolenia. Ukończyła Via University College i The Copenhagen School of Design and Technology w Danii, obecnie studiuje w The Royal College of Art w Londynie, jednej z najlepszych uczelni artystycznych świata. Zasłynęła m.in. cyklem kolaży „Polska”, ilustracji do wierszy Marcina Świetlickiego. Biała stworzyła także dostrzeżoną w Europie instalację „Totemy”, stojącą w centrum Poznania i opowiadającą o kryzysie klimatycznym. Jej murale można oglądać m.in. w Niemczech, Portugalii, USA, Meksyku czy w Warszawie.
“Rój 2.0.”, Łukasz “Cekas” Berger
adres: Biurowiec Nowy Targ, plac Nowy Targ 26
Zdjęcie dzięki uprzejmości Artysty
Lobby budynku to jego wizytówka, z czego świetnie zdają sobie sprawę inwestorzy czy projektanci, coraz częściej sięgając po niekonwencjonalne sposoby na jego wystrój. Zaprojektowany przez architektów z Maćków Pracownia Projektowa biurowiec Nowy Targ już od progu wita niezwykłą instalacją artystyczną. Lobby budynku z portfolio Skanska zdobi dzieło sztuki wykonane przez Łukasza Bergera, “Rój 2.0.”, stworzone ze stalowych prętów na tle betonowej ściany. Inspiracją tego dzieła, jak opowiada sam autor, była ławica szpaków. Zostało ono opracowane z 560 szpilek na bazie modelu w skali 1:20. Oprócz odpowiedniego rozmieszczenia elementów, zastosowane zostały gradacje 18 długości, które w skali 1:1 zmieniają się od 3 cm do 37 cm. Całość wykonana jest z prętów ze stali nierdzewnej o średnicy 15 mm i waży ok. 150 kg. Łączna waga rozkłada się na 560 elementów o indywidualnym systemie montażu. Sposób ich mocowania nie jest widoczny, a kryje się tam kolejna warstwa 1120 elementów. Cała instalacja zamontowana jest w 560 precyzyjnych otworach wykonanych w żelbecie. Jej montaż zajął 3 tygodnie.
Łukasz “Cekas” Berger – Absolwent Wydziału Rzeźby w Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu, w której uzyskał dyplom w pracowni Janusza Kucharskiego. Artysta często eksperymentujący, działający na różnych płaszczyznach – graffiti, mural, rzeźba, instalacja.
“Napinająca linę”, Jerzy “Jotka” Kędziora
adres: Aleja Dębowa 17-19
fot. Andrzej Czech, Sfera Group
Kobieta “Napinająca linę” to pierwsza, wisząca rzeźba uznanego na świecie artysty Jerzego Kędziory. Zawisła ona w lipcu 2021 roku między budynkami osiedla Aleja Dębowa 17-19, zlokalizowanego u zbiegu ulicy Ślężnej i alei Dębowej. Za projekt odpowiedzialna jest Maćków Pracownia Projektowa. “Napinająca linę” jest jedną z cyklu rzeźb „balansujących”. Przyniósł on Jerzemu Kędziorze ogromną popularność. Wykorzystując prawa fizyki i eksperymentu, artysta ukazał nowy kierunek w rzeźbie, sprawiając, że na pozór ciężkie i statyczne formy, stały się ulotnymi przedstawieniami.
Jerzy „Jotka” Kędziora urodził się w 1947 r. w Częstochowie. To nagradzany rzeźbiarz, malarz i projektant, a także projektant wnętrz, terenów zielonych i zurbanizowanych. Od początku swojej drogi twórczej interesował się̨ sztuką kinetyczną i eksperymentami rzeźbiarskimi. Jego rzeźby były eksponowane na prestiżowych wystawach, m.in. w Miami, Abu Dhabi, Dubaju, Londynie, Berlinie, Wenecji czy w Madrycie.
