Wrocławskie Sępolno jest unikatowym miejscem na skalę całej Polski i jedną z ciekawszych dzielnic w Europie. Co jest takiego niezwykłego w tym miejscu? Dlaczego Sępolno odżyło dopiero po 1917 roku i co dzisiejsze osiedle ma wspólnego z tym w pierwszej połowie 20 wieku? Tego możecie dowiedzieć się z poniższego artykułu.
Sępolno pojawia się w historii po raz pierwszy w 1288 roku, kiedy to książę Henryk nadał ziemie kolegiacie św. Krzyża we Wrocławiu. W tym dokumencie dzisiejsza dzielnica Wrocławia funkcjonuje jako Zemplin. Niewielka osada na wschód od Wrocławia przez następne lata zmieniała właścicieli i nazwy. Kolejno były to: Czympelin, Semplino, Zimpel – nazwa niemiecka, aż do Sępolna. Do 1917 roku w osadzie nie działo się zbyt wiele. Częste zmiany właścicieli spowodowane były ukształtowaniem terenu i umiejscowieniem Sępolna w pobliżu Odry. Ziemie Sępolna były podmokłe, a wielokrotnie zdarzało się tak, że powodzie zalewały całą osadę. Dopiero w latach 20 XX wieku zmieniono tę sytuację. Wszystko za sprawą intensywnego rozwoju Wrocławia. W okolicach tamtejszego Zimpel wykopano kanał powodziowy i żeglugowy dzięki czemu można było osuszyć tereny wokół.
Budowa nowego osiedla zaczęła się szybko ponieważ już w 1919 roku rozpoczęto prace w jego północnej części. Jednak, aby zrozumieć całą ideę należy cofnąć się o kilkadziesiąt lat wstecz. Sępolno najprawdopodobniej nie powstałoby w takiej formie jaką założyli jego architekci, gdyby nie pewna wyprawa angielskiego urbanisty do Stanów Zjednoczonych. Mowa tu o Ebenezerze Howardzie, który podczas pracy jako dziennikarz w Chicago zaczął zauważać problemy wielkich miast. Ebenezer szukał rozwiązań polepszenia warunków życia mieszkańców miast. Po powrocie do Wielkiej Brytanii kontynuował swoje przemyślenia. Ich uwieńczeniem była między innymi wydana w 1898 roku książka zatytułowana „Jutro: Pokojowa ścieżka do rzeczywistej reformy”, która w 1902 roku została przedrukowana jako „Miasta – ogrody jutra”. Ebenezer Howard stworzył w niej wizję miasta, bądź dzielnicy, głównie na planie koła w którym przyroda i elementy miejskie tworzyły jedną wspólną całość.
Tę koncepcję przyjęli pierwsi architekci Sępolna. Hermann Wahlich i Paul Heim. W latach 1919 – 1925 zrealizowano północną część Zimpel, oddzieloną ulicami 8 maja, Mickiewicza i Kosynierów Gdyńskich. Domy w tej części to budynki dwukondygnacyjne z dachami dwuspadowymi z naczółkami. Mieszkało w nich maksymalnie osiem rodzin. W drugim etapie budowy Hermanna Wahlicha zastąpił Albert Kempter. W 1930 roku ukończono budynki przy dzisiejszej ulicy 8 maja oraz centralny plac osiedla. Charakterystycznymi elementami Sępolna z tamtego okresu są trójkątne wykusze w budynkach. Ostatni etap budowy Sępolna to ten po 1930 roku. Zrealizowano wtedy południową część osiedla. Mimo upływu lat Sępolno budowano konsekwentnie, według planu „Miasta ogrodu” założonego na początku przez Wahlicha i Heima.
Dzięki dobrej odpowiedzi na zapotrzebowanie mieszkań w tamtym okresie wszystkie mieszkania i domy wybudowane na Sępolnie sprzedały się bardzo szybko. W większości zamieszkały ją osoby z tzw. „klasy średniej”. Wille były w stosunkowo niskich cenach jak na oferowaną jakość warunków mieszkalnych. Nigdzie indziej nie można było znaleźć domu, bądź części domu w takiej cenie oferującego spokój, ciszę, duży metraż i własny ogródek do dyspozycji. Co jeszcze czyniło Sępolno wyjątkowym – jego układ urbanistyczny. Sępolno bowiem jest położone na planie orła z rozpostartymi skrzydłami. Głowa ptaka znajduje się na zachodzie, od niej wzdłuż ulicy Partyzantów i Kosynierów Gdyńskich ciągnie się jego tułów, po którego obu stronach rozkładają się skrzydła. Skwer Powstańców Warszawskich stanowi serce ptaka.
Z ważniejszych budowli na terenie Sępolna można wymienić dwie. Pierwszą z nich jest wybudowana w 1928 roku Szkoła Podstawowa nr 45 imienia J. Kusocińskiego (dawniej szkoła ludowa imienia Friedricha Eberta), zaprojektowana przez Hugona Althoffa i Hansa Scharouna. Szkoła jest przedstawicielem modernizmu na terenie osiedla. Budynek zbudowany z ciemnej cegły charakteryzują duże podłużne białe okna o symetrycznym układzie.
Drugim ważnym budynkiem jest kościół pamięci Gustawa Adolfa stojący nieopodal szkoły. Projektantem, wybudowanej w 1933 roku ewangelickiej świątyni był Albert Kempter. Wieża kościoła była ówcześnie najwyższym punktem na terenie osiedla.
Niestety później nastały smutne czasy dla Sępolna. Mimo tego, że Sępolno przetrwało wojnę w dość dobrym stanie, teraz nie przypomina osiedla z lat 30. Od wielu lat dzielnica Wrocławia niszczeje, a jej zabytkowe walory są coraz mniej widoczne. Wiele domów utraciło swój oryginalny pomarańczowy kolor, który dominował w latach świetności Zimpel. Najgorszą informacją jest to, że Sępolno najbardziej ucierpiało w latach 80 i 90. Główną przyczyną są nieprzemyślane renowacje i remonty zabytkowych części dzielnicy, a także zostawienie dużej części roślinności samej sobie – i tak zamiast pięknego ogrodu Sępolno zaczyna powoli zmieniać się w mały „dziki” las.
Źródła:
www.Wikipedia.org
www.sepolno.wroclaw.pl/
Dzielnice Wrocławia: Psie Pole – dawne miasto na peryferiach innego
