Rak szyjki macicy odpowiada w Polsce za 3,8% zgonów nowotworowych. To pokłosie zaniechań badań profilaktycznych. Tymczasem bezbolesna cytologia jest w stanie wykryć już bardzo wczesne zmiany, które są w niemal 100% wyleczalne. Wyjątkowo czuła, a przez to wartościowa diagnostycznie jest cytologia płynna, coraz częściej wykonywana zamiast cytologii klasycznej.
Badanie cytologiczne – co to takiego?
Badanie cytologiczne zna każda kobieta. Niestety, niektóre wyłącznie ze słyszenia. Mimo wciąż prowadzonych akcji profilaktycznych wiele z nich rezygnuje z regularnej diagnostyki. Często powodem takiego zachowania jest strach przed uzyskaniem nienapawających optymizmem wyników. Tymczasem, wczesna diagnostyka daje niemal 100% szans na wyzdrowienie. Im później rozpoczęte zostanie leczenie, tym szanse na przeżycie maleją. To z tego powodu każdego dnia na raka szyjki macicy umiera pięć kobiet. Strach nie jest więc dobrym doradcą.
Cytologia jest podstawowym elementem diagnostyki nowotworów szyjki macicy. Wykrywa nawet zmiany o charakterze przednowotworowym. W czasie badania, gdy pacjentka lekarzy wygodnie na fotelu ginekologicznym – lekarz przy pomocy specjalnej jednorazowej szczoteczki pobiera fragment komórek nabłonka (z tarczy i kanału szyjki macicy), zabezpiecza próbkę i przekazuje ją do analizy laboratoryjnej. Badanie jest całkowicie bezbolesne i trwa zaledwie kilka minut.
Kobiety w wieku 21–29 lat powinny wykonywać cytologię nie rzadziej niż co trzy lata. Te nieco starsze – w wieku 30–65 lat powinny pamiętać o wykonywaniu diagnostyki co najmniej raz na pięć lat. Są to rekomendacje. Jednak mając w trosce swoje własne zdrowie i życie, warto powtarzać badanie każdego roku. Możesz je zaplanować w okolicy urodzin albo rozpoczęcia nowego roku, by w ten sposób nigdy o nim nie zapomnieć.
Warto również mieć na uwadze, że aby wyniki nie były obarczone ryzykiem błędu, cytologię należy wykonać w pierwszej połowie cyklu (kilka dni po ustawieniu krwawienia miesięcznego). Przed samym badaniem wstrzymaj się od wykonywania irygacji i stosunków seksualnych przez dobę poprzedzającą wizytę u ginekologa.
Różnica między cytologia płynną a klasyczną
Różnica między cytologią klasyczną a płynną nie tkwi w sposobie wykonywania badania. W obu przypadkach próbka pobierana jest w analogiczny sposób. Odmienny jest jednak sposób, w jaki próbka nabłonka zostaje przygotowana do analizy laboratoryjnej.
Być może zwróciłaś uwagę, że przy klasycznej cytologii lekarz po pobraniu próbki rozprowadza ją na szkiełku. Dopiero tak przygotowany materiał przekazuje do analizy. Natomiast w przypadku cytologii płynnej (zwanej cytologią LBC) cały materiał zgromadzony na szczoteczce lekarz umieszcza w pojemniku z płynem utrwalającym.
Ta pozornie nieistotna różnica ma ogromne znaczenie dla uzyskiwanych później wyników. Dlaczego? W przypadku wykonywania rozmazu tylko część pobranego nabłonka zostaje umieszczona na szkiełku. Większość pozostaje na powierzchni szczoteczki, przy pomocy której został pobrany. Natomiast w przypadku cytologii płynnej dopiero w laboratorium próbka zostaje przeniesiona na szkiełko, po uprzednim odfiltrowaniu zanieczyszczeń. Cały pobrany nabłonek może być więc poddany analizie.
Dlaczego warto wykonać cytologię płynną?
Cytologia płynna ma wyższą czułość niż jej klasyczny odpowiednik. Zwróć uwagę na to, jakiej techniki używa wybrany przez ciebie ginekolog we Wrocławiu. Chodzi przecież o twoje życie i zdrowie.
Wyższa czułość cytologii płynnej wynika z innego sposobu utrwalenia pobranego nabłonka. Dzięki temu w laboratorium analitycy mogą wykonać rozmaz samodzielnie z oczyszczonej całej próbki.
W przypadku cytologii klasycznej rozmaz nie zawsze zostaje wykonany starannie. Nierzadko więc analitycy w laboratorium otrzymują próbkę, w której komórki nachodzą na siebie, co utrudnia, a niekiedy uniemożliwia analizę.
Co ciekawe próbka utrwalona metodą cytologii płynnej może zostać wykorzystana do kilku analizy (w przypadku klasycznego badania konieczne jest obranie kolejnego fragmentu nabłonka). Dzięki temu można nie tylko sprawdzić, czy w nabłonku szyjki macicy nie rozwijają się zmiany nowotworowe, ale też przeprowadzić diagnostykę np. pod kątem rzeżączki czy chlamydii.
Źródła:
- Europejski Tydzień Profilaktyki Raka Szyjki Macicy 2021, https://www.gov.pl/web/wsse-krakow/europejski-tydzien-profilaktyki-raka-szyjki-macicy-2021, dostęp: 12.12.2022 r.
- Cytologa na podłożu płynnym w ramach programu profilaktyki raka szyjki macicy – kwalifikacja świadczenia, Agencja Ochrony Technologii Medycznej i Taryfikacji Wydział Świadczeń Opiek zdrowotnej, https://bipold.aotm.gov.pl/assets/files/zlecenia_mz/2017/194/RPT/2018.06.20_Cytologia_LBC_raport.pdf, dostęp: 12.12.2022 r.
- Nowe „złote standardy” w cytologii Liquid Based Cytology (LBC), https://diag.pl/lekarz/wp-content/uploads/sites/3/2018/01/Folder_LBC_2018.pdf, dostęp: 12.12.2022 r.
- M. Wrześniewska, O. Adamczyk-Gruszka, Możliwości diagnostyczne i diagnostyczno-terapeutyczne w profilaktyce raka szyjki macicy, „Studia Medyczne” 2013, nr 29(1), s. 109–116.
- Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące diagnostyki, profilaktyki i wczesnego wykrywania raka szyjki macicy, „Przegląd Menopauzalny” 2006, nr 4, s. 198–201.
